«بزاق» یا آب دهان شاید به نظر بسیاری از ما آنچنان مهم نباشد. اما تحقیقات ثابت کرده است که با آزمایش این ماده می‌توان به نکات زیادی در مورد وضعیت سلامت افراد پی برد.

طبق تحقیقات اخیر «دانشگاه جان هاپکینز»، بزاق دهان در واقع گنجی از اطلاعات است که بدون هزینه زیادی می‌توان آن را مورد آزمایش قرار داد.

آزمایش بزاق دهان جایگزین مناسبی برای آزمایش خون
یک سوم از قربانیان حمله قلبی بدون اینکه بدانند کلسترول و یا فشار خون آن‌ها بالا بوده، جان خود را از دست می‌دهند. دلیلش هم این است که آزمایش خونی که امروزه برای تشخیص بیماری‌های قلبی از افراد گرفته می‌شود، تجربه سخت و دشواری است. چون این آزمایش نه تنها پرهزینه است، بلکه برای انجام آن باید متحمل درد هم شد. در ضمن افرادی که فوبیای خون دارند، از رفتن به کلینیک‌های پزشکی و بیمارستان‌ها برای انجام آزمایش خون خودداری می‌کنند.

«دکتر گرینجر» و همکارانش آزمایش بزاق دهان را جایگزین آزمایش خون کرده‌اند. طبق گفته‌های محققان، بزاق شامل‌‌ همان پروتئینی است که در خون وجود دارد. وجود مقدار خاصی از «پروتئین واکنش دهنده C» در خون افراد نشان دهنده بیماری‌های قلبی است. در واقع بزاق دهان می‌تواند سالم بودن قلب انسان را نشان دهد. آزمایش بزاق دهان را حتی می‌توان در خانه هم انجام داد. در نتیجه نیازی به رفتن به کلینیک‌های پزشکی و آزمایشگاه نیست.

بزاق دهان میزان استرس فرد را نشان می‌دهد
استرس باعث می‌شود بدن در شرایط «گریز یا فرار» قرار بگیرد. اضطراب، افزایش هورمون آدرنالین، افزایش ضربان قلب و همچنین افزایش ترشح بزاق را در پی دارد. غده‌های بزاقی آنزیمی به نام «آلفا آمیلاز بزاقی» را دهان ترشح می‌کنند که وجود این آنزیم نشاندهنده استرس فرد است.

استرس و ناراحتی‌های احساسی و روانی که یک زن باردار تجربه می‌کند می‌تواند بر روی جنین او هم تاثیر بگذارد. گروه پزشکی جان هاپکینز با اندازه گیری میزان آنزیم آلفا آمیلاز بزاقی مادر، میزان تاثیر استرس مادر بر روی جنین را اندازه گرفتند. آن‌ها میزان تغییرات طبیعی میزان آنزیم بزاقی آلفاآمیلاز را در طول دوره بارداری اندازه گرفتند و به الگویی دست یافتند که در حال بررسی بر روی آن هستند.

بزاق دهان مادر، سیستم ایمنی بدن نوزاد را در برابر بیماری‌ها افزایش می‌دهد
پیش جویدن (عمل جویدن غذا توسط بزرگسالان و دادن آن به نوزاد) روش مناسبی برای اجداد ما بود که به مخلوط کن دسترسی نداشتند. اما شاید در دوره مدرن امروز دوباره این شیوه مد شود. چرا که دانشمندان کشف کرده‌اند که بزاق دهان مادر باعث افزایش سیستم ایمنی بدن نوزاد می‌شود.

پیش جویدن غذا بدن نوزاد را با پاتوژن‌های بیماری زای موجود در بزاق دهان مادر آشنا می‌کند که باعث تولید آنتی بیوتیک در بدن او شده و در نتیجه سیستم ایمنی بدن نوزاد را در برابر پاتوژن‌های بیماری زا در آینده آماده می‌کند.

علاوه بر این، پیش جویدن احتمال ابتلا به بیماری‌های خودایمنی از جمله آسم، (بیماری که در کشورهای صنعتی شایع است) را کاهش می‌دهد. بر اساس اپیدمیولوژی (علم بیماری‌های مسری) یکی از دلایلی که افراد به این بیماری‌ها مبتلا می‌شوند این است که بدن آن‌ها تا قبل از دو سالگی پاتوژن‌های این بیماری‌ها را شناسایی نکرده است.

خوشبختانه بزاق دهان پر از پادتن است که احتمال ابتلا به عفونت‌های باکتریایی را کاهش می‌دهد. در نتیجه بدن نوزاد با خوردن غذای جویده شده مادر پاتوژن‌های بیماری زا را شناسایی و از ابتلا به بیماری جلوگیری می‌کند.

نسخه ژنی بزاق دهان
بزاق دهان شامل نسخه کامل ژن‌های شما است. در نتیجه کار با آن نسبت به روش‌های دیگر آزمایش آسان‌تر است. دکتر رینجر در اینباره می‌گوید: «تن‌ها نصف یک قطره از بزاق دهان برای گرفتن نمونه DNA فرد کافی است. این نمونه‌ها را چندین بار می‌توان گرم و فریز کرد و مورد آزمایش قرار داد.»

کرفس
خوردن کرفس اولا باعث افزایش ترشح بزاق می شود که می دانیم بزاق خاصیت ضد پوسیدگی و محافظت از دندان ها را دارد. دوما جویدن زیاد کرفس باعث ماساژ لثه می شود و به صورت مکانیکی، به تمیز کردن سطوح دندان ها کمک می کند.

پنیر
محیط دهان را متعادل می کند و از خورده شدن مینای دندان به وسیله اسیدهای ناشی از تجزیه خوراکی ها جلوگیری می کند و روی مینای دندان خاصیت بازسازی و محافظت کننده دارد. خوردن یک تکه پنیر، بلافاصله پس از مصرف خوراکی های حاوی مواد قندی، می تواند در پیشگیری از پوسیدگی دندان ها مفید باشد. البته باید بدانیم هیچ چیز جای مسواک زدن به موقع و استفاده صحیح از نخ دندان را نمی گیرد.

چای سبز
چای سبز با داشتن پلی فنول ها و آنتی اکسیدان، باکتری های مضری که ایجاد پوسیدگی و بوی بد دهان می کنند را از بین می برد. همچنین بسیاری از چای سبز ها حاوی فلوراید هستند و می دانیم که فلوراید، دندان ها را از پوسیدگی محافظت می کند.

کیوی ، سیب ، توت فرنگی و مرکبات
این میوه ها حاوی ویتامین C فراوان هستند و برای لثه مفیدند چون که ویتامین C در ساختمان شبکه کلاژن موجود در لثه ها و پوست، ضروری و لازم می باشد. همچنین گاز زدن سیب عمل تمیز کردن دندان ها را به صورت مکانیکی انجام می دهد.

پیاز
پیاز خام با داشتن ترکیبات سولفور آنتی باکتریال قوی، باکتری های مضر دهان را از بین می برد و برای سلامت دندان و لثه مفید است. شایان ذکر است که مصرف پیاز همراه با جعفری یا نعنا می تواند از ایجاد بوی بد آن در دهان جلوگیری کند. همچنین آب پیاز می تواند در کاهش درد دندان موثر باشد.

کنجد
بعضی مغز ها به خصوص کنجد با داشتن کلسیم زیاد، می توانند در حفظ استحکام استخوان های اطراف دندان ها مفید واقع شوند.

قارچ
طبق تحقیقات انجام شده، قارچ به واسطه ی داشتن گلوکان نوع A می­تواند از تشکیل پلاک میکروبی و ایجاد پوسیدگی در سطوح دندان­ها جلوگیری کند

هویج، بروکلی و کدو تنبل
این سبزیجات به مقدار زیاد حاوی ویتامین A می باشند که برای مینای دندان مفید و ضروری است

شیر و ماست
این دو حاوی کلسیم فراوان هستند که می دانیم برای دندان و استخوان مفید است. ماست بدون مواد شیرین کننده می تواند به دلیل داشتن اسید لاکتیک، برای سلامت لثه بسیار مفید باشد و از ایجاد بیماری های لثه جلوگیری کند.

آب
نوشیدن آب می تواند همچون بزاق عمل شتشوی دندان ها و پاک کردن مواد غذایی بین دندان ها را انجام دهد و لثه را هیدراته می کند

۱- عمل تمیز کنندگی: که باعث حالت تمیزی دندان از پلاک میکربی و خوشبو شدن دهان می شوند.
۲- اثر درمانی: که با داشتن ترکیبات خاصی نظیر فلوراید موجب افزایش مقاومت دندان می شوند.
ترکیب خمیر دندان:
۱- مواد ساینده: که قسمت عمده خمیر دندان را تشکیل داده و موجب پولیش سطوح دندان و پاک شدن آن از پلاک، مواد غذائی و … می شود.
۲- ترکیبات فلوراید: که موجب افزایش مقاومت مینا در برابر پوسیدگی می شود.
۳- اسانس: که موجب خوشبو شدن خمیر دندان و دهان می شود.
۴- مواد دترژانت: که موجب کف گردن خمیر دندان در هنگام استفاده می شود.
مزیت یک خمیر دندان از نظر طبی آنست که درصد مواد ساینده و موادی باعث قوام خامه¬ای آن می شود چقدر است در حالیکه بسیاری از مردم کیفیت خمیر دندان را با میزان کف کردن آن می سنجند، کف کردن خمیر دندان فقط موجب سهولت حرکت مسواک می شود. همچنین بو، مزه، اسانس، رنگ و غیره، یک خمیر دندان نیز نشانه کیفیت آن نیست و به همه توصیه می کنیم که برای حفظ بهداشت خود، از مصرف خمیر دندانهای بی نام و نشان که مورد تائید مراجع ذیصلاح بهداشتی و مهر استاندارد نیستند استفاده نکنید.

قطره آهن در صورتی كه روی دندان‌ها چكانده شود و یا با دندان‌ها تماس پیدا كند، می‌تواند موجب تغییر رنگ آنها شود. بنابراین برای اینكه قطره آهن موجب این دردسرها نشود، بهتر است مادر آن را با یك قطره ‌چكان در حلق كودك بچكاند تا بلافاصله بلعیده شود و با دندان‌ها تماس پیدا نكند.

پس از مصرف قطره آهن می‌توان دهان كودك را شست و یا از یك قطعه گاز استریل برای پاك‌كردن دندان‌های كودك استفاده كرد.

مصرف یك لیوان آب لیمو یا آب‌پرتقال نیز به شست و شوی بقایای قطره آهن از روی دندان‌ها كمك می‌كند. ولی فراموش نكنید قطره آهن نمی‌تواند موجب پوسیدگی دندان‌های كودكان شود.

اگر كودك شما در كنار سیاه‌ شدن دندان‌هایش از پوسیدگی دندان‌ها شكایت دارد، آن را به حساب قطره آهن نگذارید، این پوسیدگی نتیجه رعایت نكردن بهداشت دندان‌ها پس از مصرف شیر و یا سایر تنقلات است.

بنابراین به كودكتان كمك كنید تا بهتر مسواك بزند و پس از آنكه خودش دندان‌هایش را مسواك زد، خود شما نیز مسوولیت اصلی مسواك‌زدن دندان‌هایش را برعهده گرفته و یك‌بار با دقت تمام دندان‌هایش را مسواك بزنید.

قطره آهن را با احتیاط بچکانید تا با دندانها برخورد نکند